Xaricde Tehsil Almaq Ucun İmtahanlar Hansılardır? - 2025

19 Aug 2025 17:09

Xarici universitetlərdə təhsil almaq bir çox gəncin arzusudur. Bu yolda atılacaq ən vacib addımlardan biri isə təhsil dilinin bilinməsini və ya müəyyən akademik biliklərin sübutunu tələb edən beynəlxalq imtahanları uğurla verməkdir. Xaricdəki universitetlər həm bakalavr, həm də magistr səviyyəsində tələbələrə fərqli imtahanlar tələb edə bilərlər. Bu bloq yazısında Xaricde tehsil almaq ucun imtahanlar haqqında ətraflı məlumat verəcəyik, hansı imtahanların nə üçün lazım olduğunu və onlara necə hazırlaşmalı olduğunuzu izah edəcəyik.

Dil İmtahanları: İngilis Dili Tələbinin Sübutu

Xarici universitetlərin əksəriyyəti, xüsusilə ingilis dilində tədris verən ölkələr (ABŞ, Kanada, İngiltərə, Avstraliya və s.) üçün ingilis dili biliyinizi təsdiqləyən bir sertifikat tələb olunur. Ən çox tələb olunan iki əsas imtahan aşağıdakılardır:

IELTS (International English Language Testing System): IELTS Böyük Britaniyada yaranmış və hazırda dünyanın bir çox universitetləri tərəfindən qəbul olunan bir imtahandır. Bu imtahan oxuma, yazma, dinləmə və danışma olmaqla dörd bölmədən ibarətdir. Xüsusilə Avropa, Avstraliya, Yeni Zelandiya və Kanada universitetlərində geniş yayılıb. İki növü var: "IELTS Academic" (akademik təhsil üçün) və "IELTS General Training" (iş və ya miqrasiya məqsədləri üçün).
TOEFL (Test of English as a Foreign Language): Bu imtahan daha çox ABŞ universitetləri tərəfindən qəbul edilir. IELTS kimi, TOEFL də dörd bacarığı (oxuma, dinləmə, danışma, yazma) qiymətləndirir, lakin imtahanın formatı əsasən kompüter əsaslıdır (TOEFL iBT). TOEFL imtahanı bütün dünyada, o cümlədən Azərbaycanda rəsmi test mərkəzlərində keçirilir.

Akademik Bilikləri Qiymətləndirən İmtahanlar

Dil bilikləri ilə yanaşı, bəzi nüfuzlu universitetlər tələbənin akademik potensialını qiymətləndirmək üçün əlavə imtahan nəticələri tələb edə bilərlər. Bu imtahanlar bakalavr və magistr səviyyələri üçün fərqli olur.

Bakalavr Təhsili Üçün

SAT (Scholastic Assessment Test): SAT əsasən ABŞ və Kanada universitetlərinin bakalavr proqramlarına qəbul üçün tələb olunan standartlaşdırılmış bir testdir. Riyazi və şifahi hissələrdən ibarətdir və tələbənin tənqidi düşünmə və problem həll etmə bacarıqlarını ölçür.
ACT (American College Testing): Bu, SAT-a alternativ olan başqa bir qəbul imtahanıdır. İngilis, riyaziyyat, oxu və elmi düşünmə bölmələrini əhatə edir. SAT və ACT imtahanlarının hər ikisi də ABŞ universitetlərində tanınır.
YÖS (Yabancı Öğrenci Sınavı): Türkiyə universitetlərində bakalavr təhsili almaq istəyən əcnəbi tələbələr üçün keçirilən imtahandır. İmtahan əsasən riyaziyyat və məntiq suallarından ibarətdir. Bəzi Türkiyə universitetləri YÖS əvəzinə SAT nəticələrini də qəbul edə bilər.

Magistr və Doktorantura Təhsili Üçün

GRE (Graduate Record Examinations): Bu imtahan əsasən ABŞ universitetlərində magistr və doktorantura proqramlarına qəbul üçün tələb olunur. Texniki və sosial elmlər sahələrində geniş yayılmışdır. GRE-də verbal (şifahi), quantitative (kəmiyyət) və analytical writing (analitik yazı) bölmələri mövcuddur.
GMAT (Graduate Management Admission Test): GMAT əsasən biznes, menecment və maliyyə sahələrində magistr (MBA) proqramlarına müraciət edənlər üçün nəzərdə tutulub. Bu testdə də riyazi və verbal bacarıqlar, həmçinin analitik düşünmə qabiliyyəti yoxlanılır.
ALES (Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı): Türkiyədə magistr və doktorantura təhsili almaq istəyən tələbələr üçün tələb olunan bir imtahandır. Riyaziyyat və türk dili bölmələrindən ibarətdir.

İmtahanlara Hazırlaşmaq Üçün Məsləhətlər

Xaricde tehsil almaq ucun imtahanlar tələbinin qarşısında dayanarkən çaşqınlıq yaranması normaldır. Düzgün planlaşdırma ilə bu prosesi asanlaşdıra bilərsiniz:

Universitetin Tələblərini Araşdırın: Hər şeydən əvvəl, müraciət etmək istədiyiniz universitet və proqramın hansı imtahanları tələb etdiyini dəqiq öyrənin. Bəzi universitetlər heç bir imtahan tələb etmədən qəbul edir.
Məqsədinizə Uyğun İmtahanı Seçin: İxtisasınıza və müraciət etdiyiniz ölkəyə görə ən uyğun imtahanı seçin. Məsələn, ABŞ-da MBA proqramı üçün GMAT, mühəndislik üçün isə GRE daha uyğun ola bilər.
Vaxtı Düzgün Planlaşdırın: İmtahanlara hazırlaşmaq üçün kifayət qədər vaxt ayırın. İmtahanların tarixlərini və nəticələrin açıqlanma müddətini nəzərə alaraq plan qurun.
Hazırlıq Kurslarından Yararlanın: Yüksək bal toplamaq üçün xüsusi hazırlıq kurslarına yazıla bilər və ya fərdi şəkildə peşəkar müəllimlərdən dərs ala bilərsiniz.

Bu imtahanlar uğurlu təhsil karyerası qurmaq üçün ilk və ən vacib addımlardan biridir. Düzgün hazırlıqla hədəflərinizə çatmaq tamamilə mümkündür.