Amerikada Tehsil Almaq Ucun Ne Etmeli? I A-dan Z-ye Oyrenin

"Amerika arzusu" bir çox gənc üçün təkcə uğurlu karyera deyil, həm də dünyanın ən nüfuzlu universitetlərində yüksək keyfiyyətli təhsil almaq fürsəti deməkdir. ABŞ-ın təhsil sistemi öz rəqabətliliyi, tədqiqat imkanları və mədəni müxtəlifliyi ilə tanınır. Lakin bu fürsəti reallığa çevirmək üçün mürəkkəb və uzun bir yoldan keçmək lazımdır. Bəs, amerikada tehsil almaq ucun ne etmeli və bu prosesə haradan başlamalı? Bu bloq yazısında bütün mərhələləri addım-addım izah edəcəyik.

Araşdırma və Strateji Planlaşdırma 

ABŞ-a təhsil üçün müraciət prosesi bir marafon kimidir, sprint deyil. Uğurlu nəticə əldə etmək üçün prosesə ən azı bir il yarım əvvəldən başlamaq tövsiyə olunur. Bu mərhələ sizin bütün gələcək addımlarınızın təməlini qoyacaq.

1. Özünüzü Dəyərləndirin və Məqsədlərinizi Müəyyən Edin

İlk öncə özünüzə bəzi vacib sualları verməlisiniz:

• Hansı sahədə təhsil almaq istəyirəm? (Mühəndislik, biznes, incəsənət, tibb və s.)

• Hansı dərəcə üçün müraciət edirəm? (Bakalavr, magistratura, yoxsa doktorantura?)

• Akademik göstəricilərim və təcrübəm hansı səviyyədədir? (GPA, imtahan nəticələri, könüllülük fəaliyyəti, iş təcrübəsi)

• Büdcəm nə qədərdir? ABŞ-da təhsil olduqca bahalı ola bilər. Təhsil haqqı, yaşayış xərcləri, sığorta və digər məsrəfləri nəzərə alaraq real bir büdcə təyin etməlisiniz.

2. Universitet və Proqram Seçimi

ABŞ-da minlərlə ali təhsil müəssisəsi var. Öz məqsədlərinizə və akademik profilinizə uyğun olanları tapmaq üçün ətraflı araşdırma aparmalısınız. Bu zaman aşağıdakı faktorları nəzərə alın:

• Reytinq və nüfuz: Universitetin ümumi və sizin sahəniz üzrə reytinqi.

• Tədris proqramı: Dərslərin məzmunu, tədqiqat imkanları, professor heyəti.

• Coğrafi mövqe: Ştatın və şəhərin iqlimi, yaşayış xərcləri, mədəni mühiti.

• Qəbul şərtləri: Universitetin tələb etdiyi minimal GPA, dil və standart test nəticələri.

• Maliyyə yardımı: Beynəlxalq tələbələr üçün təqaüd (scholarship) və ya maliyyə yardımı (financial aid) imkanları.

Bu mərhələdə özünüz üçün 10-15 universitetdən ibarət bir siyahı hazırlayın. Bu siyahını "arzumdakı universitetlər", "realistik seçimlər" və "təhlükəsiz seçimlər" olaraq üç hissəyə bölə bilərsiniz.

3. Standartlaşdırılmış Testlərə Hazırlıq

ABŞ universitetlərinə qəbul üçün əksər hallarda standart test nəticələri tələb olunur.

• Dil Testləri (TOEFL və ya IELTS): İngilis dili sizin ana diliniz deyilsə, dil biliyinizi təsdiq edən bir imtahan verməlisiniz. TOEFL Amerikada daha geniş yayılsa da, əksər universitetlər IELTS nəticəsini də qəbul edir. Hədəf universitetlərinizin minimal bal tələblərini yoxlayın.

• Bakalavr üçün (SAT və ya ACT): Əgər bakalavr dərəcəsinə müraciət edirsinizsə, bir çox universitet sizdən SAT və ya ACT imtahan nəticəsi istəyəcək. Bu imtahanlar sizin riyazi və verbal bacarıqlarınızı yoxlayır.

• Magistratura/Doktorantura üçün (GRE və ya GMAT): Magistratura və doktorantura proqramlarının əksəriyyəti GRE (Graduate Record Examinations) tələb edir. Biznes məktəbləri (MBA) isə adətən GMAT (Graduate Management Admission Test) nəticəsinə üstünlük verir.

Bu imtahanlara hazırlıq aylar çəkə bilər, ona görə də vaxtında başlayın.

Müraciət Sənədlərinin Hazırlanması

Artıq universitetləri seçmisiniz və imtahan nəticələriniz hazırdır. İndi isə müraciət paketini hazırlamağın vaxtıdır.

1. Akademik Sənədlər (Transkriptlər)

Orta məktəb attestatınızın və ya universitet diplomunuzun və qiymət vərəqələrinin (transkript) ingilis dilinə tərcümə edilmiş və notarial qaydada təsdiq edilmiş nüsxələrini hazırlayın. Bəzi universitetlər sənədlərinizin WES (World Education Services) kimi xüsusi agentliklər tərəfindən qiymətləndirilməsini tələb edə bilər.

2. İnşa və Motivasiya Məktubu (Personal Statement/Statement of Purpose)

Bu, bəlkə də müraciətinizin ən vacib hissəsidir. Bu sənəd sizə qiymətlərin və rəqəmlərin arxasındakı şəxsiyyətinizi, məqsədlərinizi və motivasiyanızı göstərmək üçün unikal bir şans verir. Niyə məhz bu sahəni və bu universiteti seçdiyinizi, gələcək hədəflərinizi və bu proqramın sizə necə kömək edəcəyini səmimi və təsirli bir şəkildə izah edin.

3. Tövsiyə Məktubları (Letters of Recommendation)

Adətən universitetlər sizdən 2-3 ədəd tövsiyə məktubu tələb edəcək. Bu məktubları sizi yaxşı tanıyan, akademik və ya peşəkar bacarıqlarınıza bələd olan müəllimlərinizdən və ya iş rəhbərlərinizdən istəyin. Onlara müraciət etdiyiniz universitetlər və proqramlar haqqında məlumat verin və məktubu yazmaq üçün kifayət qədər vaxt tanıyın.

4. Onlayn Müraciət və Müraciət Haqqı

Əksər universitetlər müraciətləri "Common Application" (bakalavr üçün) və ya öz onlayn portalları vasitəsilə qəbul edir. Formanı diqqətlə doldurun və tələb olunan bütün sənədləri yükləyin. Müraciəti tamamladıqdan sonra müraciət haqqını (application fee) ödəməlisiniz. Bu məbləğ adətən 50-150 ABŞ dolları arasında dəyişir.

Qəbul Cavabları və Viza Prosesi

Müraciətləri göndərdikdən sonra gərgin bir gözləmə dövrü başlayır. Adətən, qəbul cavabları mart-aprel aylarında gəlməyə başlayır.

1. Qəbul Məktubunu Almaq və Qərar Vermək

Qəbul aldığınız universitetlərdən birini seçib, təklifi qəbul etdiyinizi bildirməlisiniz. Bu zaman sizə təklif olunan təqaüd və ya maliyyə yardımlarını da diqqətlə dəyərləndirin.

2. I-20 Sənədinin Alınması

Təklifi qəbul etdikdən və tələb olunan depoziti ödədikdən sonra universitet sizə I-20 Formu ("Certificate of Eligibility for Nonimmigrant Student Status") adlı sənədi göndərəcək. Bu sənəd sizin F-1 tələbə vizası üçün müraciət etməyiniz üçün əsas sənəddir. Sənədi alan kimi bütün məlumatların (ad, soyad, təvəllüd, proqram adı) düzgünlüyünü yoxlayın.

3. F-1 Tələbə Vizasına Müraciət

ABŞ-da təhsil almaq üçün F-1 vizası almalısınız. Proses aşağıdakı kimidir:

1. SEVIS I-901 Ödənişini Edin: I-20 sənədindəki SEVIS nömrənizlə onlayn olaraq bu ödənişi həyata keçirin.

2. DS-160 Formunu Doldurun: Viza üçün onlayn müraciət forması olan DS-160-ı diqqətlə və tam doldurun.

3. Viza Görüşü Təyin Edin: Ölkənizdəki ABŞ səfirliyinin və ya konsulluğunun saytından viza rüsumunu ödəyərək müsahibə üçün gün təyin edin.

4. Viza Müsahibəsi: Bu, prosesin ən həyəcanlı hissəsidir. Müsahibə zamanı konsul sizin təhsil məqsədlərinizi, maliyyə vəziyyətinizi və təhsilinizi bitirdikdən sonra Azərbaycana geri dönmə niyyətinizi dəyərləndirəcək. Müsahibəyə bütün lazımi sənədlərlə (pasport, I-20, SEVIS ödəniş qəbzi, DS-160 təsdiq səhifəsi, maliyyə sənədləri) gedin və suallara səmimi, özünüzə əmin cavab verin.

Amerikada tehsil almaq ucun ne etmeli artıq böyük səy, nizam-intizam və uzunmüddətli planlaşdırma tələb edən bir prosesdir. Lakin hər bir mərhələni vaxtında və düzgün şəkildə yerinə yetirsəniz, bu arzuya çatmaq tamamilə mümkündür. Unutmayın ki, bu yol təkcə akademik biliklərlə deyil, həm də həyat təcrübəsi, yeni mədəniyyətlər və unudulmaz xatirələrlə zəngin olacaq. Prosesin mürəkkəbliyi sizi qorxutmasın, hədəflərinizə doğru inamla addımlayın!

Şəkillər